Phong cách cảnh quan sân vườn Trung Quốc cùng với phong cách sân vườn Nhật Bản là hai phong cách kiến trúc sân vườn tiêu biểu của Châu Á, đặc biệt là đối với văn hóa phương đông. Khu vườn Trung Hoa với những đặc điểm và nét ấn tượng thể hiện hầu hết những nét văn hóa đặc sắc của Trung Quốc.
Đặc điểm văn hóa của cảnh quan sân vườn Trung Quốc
Phong cách cảnh quan sân vườn Trung Quốc là cách xây dựng sân vườn cho ngôi nhà của bạn, tái hiện một phần vẻ đẹp thu nhỏ của không gian thiên nhiên của các nghệ sĩ, triết gia… thích “ẩn cư, tĩnh lặng, tu tâm.
Kiểu thiết kế này luôn tạo ấn tượng sâu sắc với kiểu sân vườn, thác nước, hồ nước, suối. Tái hiện khung cảnh yên bình, bình dị nơi thôn quê.
Phong cách nhà vườn Trung Hoa ảnh hưởng khá nhiều từ Khổng Tử, về quy luật tự cân bằng âm dương thông qua các sự vật đối lập trong không gian như tĩnh và động, đá và nước, sáng và tối. .. Tất cả tạo nên một điểm cân bằng cho cảm xúc con người bằng sự thanh bình và sâu lắng trong khung cảnh sân vườn.
Thiết kế sân vườn Trung Hoa cần chú ý điểm tạo không gian đa chiều. Mỗi một khung cảnh là một phần khung riêng biệt của khu vườn. Chúng được phân chia theo khoảng cách như tường, hàng rào, thác nước, dãy núi… Tổng thể tạo nên một không gian thoáng đãng, hài hòa.
Tuy rằng mỗi cảnh là một khung cảnh riêng của cả khu vườn. Nhưng nhìn tổng thể lại tạo nên một không gian thoáng đãng và hài hòa. Về kiến trúc vườn Trung Hoa mang nét của người cung đình. Vì vậy sân vườn sẽ thường có những điểm kiến trúc cơ bản sau: Mái chòi nghỉ, cây cầu sơn màu đỏ, cánh cổng tò vò, tạo bức bình phong.
Khung vườn được ngăn cách bởi hàng rào mắt cáo, khi ánh sáng chiếu vào khu vườn tạo nên những hoa văn phức tạp. Mái chòi đặt cạnh hồ, nối nhau giữa những chiếc cầu. Đây gần như là một không gian riêng để thi nhân uống trà thưởng trăng.
Các khái niệm quan trọng trong cảnh quan sân vườn Trung Quốc
Sân vườn cảnh quan Trung Hoa là sự kết hợp hoàn hảo giữa thiên nhiên và con người. Người Trung Quốc kết hợp sông, núi, hồ, đình làng với hoa cỏ, gió mát trong tự nhiên thành một tổng thể: vườn cảnh.
Vẻ đẹp của vườn cảnh Trung Quốc thể hiện ở sự đan xen giữa văn hóa và nghệ thuật. Vườn cảnh Hoàng gia phía Bắc có hình cây cầu nước, con đường mòn trầm mặc và dáng dấp của một quần thể kiến trúc cung điện nguy nga, thể hiện khí phách của bậc vương giả khó có thể kể xiết đến The Garden ở Bắc Kinh.
Các vườn tược ở vùng Giang Nam như Lưu Viên, Chuyên Chính Viên, Vọng Sứ Viên… đã thể hiện sự khác biệt so với các vườn cảnh ở phương Bắc bởi cảnh quan thiên nhiên với ưu thế là thảm thực vật; Những vườn cảnh này phần lớn là của quan lại, thương gia, văn nhân, chúng kết hợp với khu nhà ở để tạo thành những khu vườn có phòng ngủ, phòng khách, phòng làm việc và cảnh quan thiên nhiên với các gian hàng. , sàn nhà, hành lang, đường nước, nước, cây cỏ.
Tuy có nhiều kiểu cảnh quan sân vườn tiểu cảnh nhưng tất cả đều toát lên một cuộc sống thanh nhàn, tự tại và hạnh phúc. Có thể nói, đây là nghệ thuật sống, ở một mức độ nhất định, nó phản ánh nhân sinh quan, vũ trụ quan, cách sống, khuynh hướng nhân cách và đặc điểm thẩm mỹ của nhiều tầng lớp trong xã hội Trung Quốc. Quốc gia.
- Tiền sảnh: Tiền sảnh trong sân vườn cảnh quan là kiến trúc dùng để tiếp khách, đãi tiệc, thưởng lãm cây cỏ hoa lá, thưởng thức các tiết mục văn nghệ quy mô nhỏ, nó phát huy chức năng công cộng trong kiến trúc sân vườn cảnh quan. cũ. Hầu hết các sảnh đều có cửa ra vào và cửa sổ ở mặt trước và mặt sau, nhưng cũng có sảnh bốn mặt đều có cửa.
- Tả (thủy cân): Tả trong sân vườn tiểu cảnh thường là kiến trúc nằm ở ven hồ, xung quanh có lan can thấp, mái che, thường là mái nghiêng, mái góc thấp, thể hiện sự tinh tế quý phái. Công năng chính của hồ thủy sinh là để thưởng ngoạn phong cảnh, đồng thời cũng là nơi nghỉ ngơi khi tham quan vườn cảnh.
- Lầu: Nhà trong vườn cảnh gồm 2 tầng hoặc 3 tầng, thường nằm ở phía sau sảnh của hoa viên thời Minh, thường được dùng làm phòng ngủ, phòng đọc sách hoặc nơi thưởng ngoạn phong cảnh. Vì là kiến trúc cao lớn nên nó thường trở thành tiểu cảnh trong sân vườn tiểu cảnh, đặc biệt khi được đặt ở vị trí tọa sơn hướng thủy.
- Shan Yi: Nghệ thuật truyền thống của Trung Quốc nhấn mạnh sự ngắn gọn. Vì vậy, về mặt phối cảnh, núi nhân tạo luôn được đặt ở lối vào khuôn viên nên được gọi là “Sơn Úc”, có tác dụng dẫn lối, xuyên suốt các con đường mòn, hồ nước, thác nước… trong khu vực. Khu vườn dần lộ ra nhiều cảnh đẹp, giúp người khác tham quan mà như đang dần bước vào tiên cảnh.
- Phản chiếu: Khái niệm phản chiếu trong kiến trúc cảnh quan sân vườn bắt nguồn từ những chiếc thuyền hoa. Phản làm từ đá không thể di chuyển, chỉ dùng để thưởng ngoạn, tổ chức tiệc tùng, ngắm cảnh, làm cảnh. Cấu tạo thuyền giống như chiếc thuyền, chia làm 3 phần: phần trước, phần giữa và phần đuôi thuyền. Trên đỉnh tháp có đài, nơi thưởng ngoạn phong cảnh; giữa thuyền thấp, hai bên có ô cửa dài, là nơi nghỉ ngơi, tiệc tùng; Giữa thuyền có cầu thang, chia thuyền thành hai tầng, tầng trên không sử dụng được, chỉ dùng để tạo dáng.
- Cửa sổ: Trong sân vườn cảnh, “cái” cũng giống như cái ở tầng trên, nhưng nhỏ hơn. Mặt bằng hình vuông hoặc hình đa giác, là một kiến trúc có nhiều tầng, bốn mặt đều có cửa sổ, thường dùng làm nơi để sách, ngắm cảnh, đồng thời cũng là nơi thờ tượng Phật lớn.
- Thập cảnh (mô phỏng cảnh): Trong tác phẩm của Viên Dã, Kế Thanh đã chỉ ra rằng, “đặc sản của vườn cảnh là mười cảnh”. Từ loại lớn như vườn thượng uyển đến loại nhỏ, vườn riêng, không gian hạn hẹp, khi xây dựng vườn đều dựa theo trục dọc và trục ngang, với mục đích làm cho người trong vườn thêm rộng ra. mắt và liên tưởng, cách nhìn nhỏ nhìn lớn là cả chục cảnh. Ví dụ như mô phỏng ngọn núi phía xa, nguồn nước ao hồ trong tiểu vùng cần có vườn cảnh, khung cảnh thiên nhiên xung quanh vườn…
- “Thuận theo tự nhiên”: gồm 2 nội dung. Một là bố cục tổng thể, sự kết hợp phải phù hợp với tự nhiên. Mối quan hệ giữa núi với nước và sự phối hợp giữa đỉnh núi, suối, sườn, động trong non bộ phải phù hợp với quy luật khách quan của tự nhiên. Thứ hai, mỗi sự kết hợp các yếu tố cảnh quan của hòn non bộ phải phù hợp với quy luật tự nhiên, ví dụ đỉnh hòn non bộ được xếp bởi nhiều hòn đá, khi sắp xếp các hòn non bộ phải theo đường vân của nham thạch. cố gắng hạn chế tối đa dấu vết con người trong quá trình xếp đá. Mặt hồ thường uốn lượn, nhấp nhô; Các cây được bố trí ở những nơi khác nhau, với hình dạng tự nhiên.
Các yếu tố cơ bản của cảnh quan sân vườn Trung Quốc
Tại Việt Nam, để thiết kế sân vườn đẹp theo phong cách cảnh quan sân vườn Trung Quốc đang len lỏi vào những căn biệt thự có diện tích tương đối rộng để có thể bố trí đầy đủ các yếu tố trong một khu vườn. Với chủ yếu các vật liệu: cây cối, dòng nước, đất đá và kiến trúc trong sân vườn mang phong cách Trung Hoa đặc trưng. Từ đó, chúng ta khi thiết kế sân vườn phải tuân theo địa hình tự nhiên, bố cục rất linh hoạt, nhất định phải có âm có dương, trong thực có hư, trong hư có thực. Hết cảnh quan này lại mở ra cảnh quan mới, khiến người đi có cảm giác là khu vườn khá lớn, một khung cảnh bao la.
Yếu tố nước trong khu vườn Trung Quốc
Từ trước đến nay, nước vẫn luôn được coi là nguồn sống, là dòng máu của cả trái đất tròn. Nước, dòng nước có mang trong mình nguồn năng lượng dịu dàng, mềm mại nhưng khi cần cũng sẽ đủ mạnh mẽ, dũng cảm để luồn lách qua những tảng đá khô cằn, góc cạnh. Mặt nước phản chiếu bầu trời trong xanh nhưng cũng chứa đựng những gì chúng phản chiếu. Đây chính là trong thực có hư, trong hư có thực.
Dòng nước trong thiết kế sân vườn Trung Quốc thường dốc, dòng chảy mạnh sẽ tạo ra những âm thanh mạnh mẽ và hào hùng. Hồ được thiết kế theo phong cách tự nhiên, chảy dài tạo dòng chảy, xung quanh là tiểu cảnh được thiết kế khá công phu và tỉ mỉ.
Các yếu tố thực vật trong khu vườn Trung Quốc
Trong kiến trúc cảnh quan sân vườn Trung Quốc, Cây cối cũng trở thành yếu tố không thể thiếu để tạo nên tổng thể và bố cục độc đáo của khu vườn. Điểm hấp dẫn nhất của khu vườn Trung Quốc là nó tạo ra một khía cạnh ảo ảnh cho những người thưởng thức cảnh quan khu vườn.
+ Các loại cây trồng ven hồ thường được sử dụng là những loại có hình dáng mảnh mai như liễu, trúc, mai vàng, viola, v.v.
Cây nền thường đucợ chọn sẽ là những loại cây có lá nhỏ để tạo các điểm nhấn phối cảnh sâu như me, thìa, phượng, tùng, trúc…
+ Cây cận cảnh để thưởng thức có thể dùng làm cây bonsai, mẫu đơn, đỗ quyên, hoa nhài, hoa trà…
Cây cối chính là biểu tượng của sự sống nên yêu cầu của cảnh quan sân vườn Trung Quốc thường là cây cối tươi tốt, xanh tươi um tùm quanh năm. Tùng, trúc, mai là ba loại cây có thể sống vào tất cả các mùa trong năm, tượng trưng cho sự trường thọ, dẻo dai nên thường được sử dụng trong phong cách này.
Đặc điểm của vườn Trung Hoa là cây cối thường được trồng trong chậu và ít cắt tỉa tượng trưng cho sự vươn lên từ bóng tối ra ánh sáng của cây cối trong vườn.
Yếu tố đá trong cảnh quan sân vườn Trung Quốc
Viên đá tượng trưng cho sự trường tồn, sự vĩnh cửu của tạo hóa. Đá là xương sống của trái đất. Đá mang yếu tố dương, đối lập hoàn toàn với Thủy. Những Hòn Đá được thiết kế hài hòa, khéo léo với dòng nước tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình cho không gian cung đình tạo nên một phong cảnh sơn thủy hữu tình.
Khác với những khu vườn Nhật Bản, những viên đá trong khu vườn Trung Quốc được thiết kế sắc cạnh, góc cạnh, có đỉnh tạo nên sự khỏe khoắn, vững chãi và uy nghiêm. Những dãy núi cao san sát nhau, chạy dài làm điểm tựa cho cây cối hay dòng nước.
Trong tổng thể khu vườn, ngọn thác trên núi được tạo hình như một dải lụa mềm mại uốn lượn trước khi đổ xuống hồ.
Các yếu tố văn hóa và kiến trúc trong vườn Trung Quốc
Văn hóa của người Trung Quốc cũng không khác gì văn hóa của người Việt, văn hóa của họ được quảng bá rộng rãi hơn qua các bộ phim cổ trang, võ hiệp… Bên cạnh hình ảnh nhân vật, họ cũng thành công trong việc giới thiệu đến người xem vẻ đẹp nên thơ của núi rừng và hồ trong khuôn viên hàng ngàn năm tuổi.
Những người quan tâm nhất đến khu vườn của dự án là các vị vua, hoàng đế, hoàng gia, ẩn sĩ, nhà thơ và nhà văn ở Trung Quốc, họ muốn mang thiên nhiên vào vùng đất của họ. nhưng tức là sinh cảnh, họ cũng có niềm vui được tản bộ trong khuôn viên của mình sau mỗi buổi lao động mệt nhọc.
Có một điều nếu bạn muốn xây dựng cảnh quan sân vườn Trung Quốc thì cần phải tìm hiểu kỹ vì văn hóa của người Trung Quốc và Nhật Bản đều rất theo đạo Phật nên trong thiết kế kiến trúc nhà vườn cũng có một hai điểm tương đồng.
Kiến trúc trong mỗi nền văn hóa thể hiện sự hiện diện của con người trong thế giới tự nhiên. Các cảnh quan như gian hàng nước, cầu, đá lát, chùa và cổng là những yếu tố quan trọng trong khu vườn Trung Hoa truyền thống. Trong những khu vườn sẽ cần có tường bao quanh, các cửa sổ và cửa ra chính thường được lấp đầy bằng các cấu trúc thiết kế bằng yếu tố nhân tạo. Từ đó tạo thêm cho tầm nhìn và mở ra một cái nhìn thoáng qua về cảnh quan bên ngoài khu vườn.
Hàng rào lưới mắt cáo có chức năng như cửa sổ của cả khu vườn Trung Quốc, cho phép ánh sáng chiếu vào để tạo thành những hoa văn phức tạp hơn. Trong nỗ lực hòa hợp, ngôi nhà vườn đẹp Trung Quốc sử dụng bốn yếu tố này để nhấn mạnh sự gắn kết nhưng đồng thời sử dụng chúng theo cặp để tạo sự cân bằng.
Mái chòi, cầu sơn đỏ, cổng tò vò, chùa chiền. Các bức tường xung quanh được điểm xuyết bằng các cửa sổ để tạo khung cho tầm nhìn. Hệ thống lưới mắt cáo cho phép ánh sáng đi vào khu vườn tạo ra những hoa văn phức tạp hơn. Mái chòi thường sẽ nằm cạnh hồ nước, nối với cây cầu là nơi yên tĩnh để các triết nhân cảm thơ, thưởng trăng.
Trên đây là bài viết chia sẻ những kiến thức liên quan đến cảnh quan sân vườn Trung Quốc. Các yếu tố trên được kết hợp hài hòa, thống nhất qua nghệ thuật sắp đặt để tạo nên một bức tranh màu nước. Mỗi yếu tố mang một giá trị biểu tượng khác nhau, phản ánh hơi thở của lịch sử theo năm tháng. Dù xã hội công nghiệp có thay đổi nhưng những khu vườn đậm chất Trung Hoa vẫn giữ nguyên hình ảnh và giá trị của nó. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho bạn thật nhiều.
